Produkty mleczne są smaczne stąd często po nie sięgamy. Niestety nie każdy może pozwolić sobie spożywać te pokarmy. Alergia na mleko i nietolerancja mleka eliminuje część z nas z możliwości konsumpcji produktów mlecznych.
Jakie są różnice między tymi chorobami oraz charakterystyczne objawy?
Zapraszam do lektury!
Alergia na mleko i nietolerancja mleka — różnice
Alergia na mleko i nietolerancja mleka często, pomimo iż są różnymi jednostkami chorobowymi, są wkładane do jednego worka. Błąd, gdyż ich przyczyny są różne.
Alergia na mleko jest nadwrażliwością alergiczną na składniki mleka związana z nieodpowiednią reakcją układu immunologicznego. Charakteryzuje się produkcją przeciwciał klasy IgE.
Nietolerancja mleka to nadwrażliwość niealergiczna, pod którą rozumiemy, inne niekorzystne reakcje organizmu w odpowiedzi na składniki mleka niezwiązane z produkcją przeciwciał.
Mogą być one związane z zaburzeniami trawienia, przyswajania składników odżywczych bądź metabolizmu.
Alergia na mleko – gdy organizm produkuje przeciwciała.
Alergia na składniki mleka dotyczy około 2% całej dorosłej populacji. Wśród dzieci poniżej 3 roku życia jest to nawet 8%. Charakteryzuje się tym, że organizm produkuje przeciwciała klasy IgE przeciwko różnym białkom mleka.
Alergia na mleko — objawy sprawdź, czy występują u Ciebie.
Objaw | Częstość występowania |
Pokrzywka | 56% |
Atopowe zapalenie skóry | 51% |
Astma | 27% |
Wymioty, biegunka, kolka | 23% |
Alergiczny nieżyt nosa | 13% |
Reakcja anafilaktyczna | 1% |
Tab. 1 Najczęstsze objawy alergii na mleko
Jakie są rodzaje alergenów obecnych w mleku?
W mleku pochodzącym od krowy występuje około 30 różnych białek.
Podział białek mleka:
Kazeina | frakcja ta stanowi około 80% białek mleka. |
Białka serwatkowe | stanowią 20% białek mleka: alfa-laktoalbumina beta-laktoglobulina surowicza albumina wołowa [BSA] laktoferyna |
Tab. 2 Podział białek mleka
Mocne alergeny obecne w mleku:
Kazeina |
Alfa-laktoalbumina |
Beta – laktoglobulina |
Tab. 3 Mocne alergeny obecne w mleku
Do słabych alergenów mleka należą:
BSA |
Laktoferyna |
Tab. 4 Słabe alergeny mleka
Kazeina – białko mleka oraz alergen
Kazeina jak już wspomniano, stanowi około 80% wszystkich białek mleka. Podstawową jej funkcją jest stabilizacja mleka oraz wiązanie jonów wapnia, żelaza oraz cynku.
W mleku ludzkim nie występuje białko o podobnej budowie chemicznej – homolog stąd posiada ono właściwości immunogenne. Co gorsza, przetwórstwo przemysłowe mleka (procesy pasteryzacji, UHT oraz inne) nie zmniejszają właściwości uczulających kazeiny.
Funkcje kazeiny |
stabilizacja mleka |
wiązanie jonów wapnia, żelaza oraz cynku |
Tab. 5 Funkcje kazeiny
Beta-laktoglobulina – alergen mleka
Jeden z najsilniejszych alergenów mleka. Wiąże witaminę A oraz beta-karoten. Również nie występuje w mleku kobiecym. W przeciwieństwie do kazeiny obróbka cieplna zdecydowanie zmniejsza właściwości alergenne tego białka.
Alfa-laktoalbumina – trzeci z alergenów mleka
Jest bardzo silnym alergenem wrażliwym na temperaturę tak jak beta-laktoglobulina.
BSA – surowicza albumina wołowa i kolejny alergen mleka
Niestabilna w wysokiej temperaturze. Osoby posiadające przeciwciała anty-BSE mogą również rozwinąć alergię na mięso wołowe.
Uczulenia poliwalentne — najczęstszy typ nadwrażliwości
Czyli na więcej niż jedno białko mleka. Dotyczą one około 75% przypadków. Mechanizm choroby polega na produkcji przez organizm jak już wspomniano przeciwciał IgE, które zapoczątkowują reakcje obronne i wywołują nieprzyjemne konsekwencje.
Nietolerancja mleka — przyczyny
Najczęstszą przyczyną nietolerancji jest oczywiście nietolerancja na dwucukier występujący w mleku – laktozę. Problem ten może dotyczyć nawet 35% dorosłej populacji Polski. Czyli co trzecia osoba może uskarżać się na problemy pokarmowe po spożyciu produktów mlecznych. Przyczyna nieprawidłowości może być pierwotna bądź wtórna, jednak w obydwu przypadkach sprowadza się do niedostatecznej ilość bądź braku enzymu rozkładającego dwucukier mleczny, czyli laktazy.
Nietolerancja mleka: pierwotna nietolerancja laktozy
Ma podłoże genetyczne i związana jest z występującym u niektórych ludzi polimorfizmem genu laktazy. Może rozwinąć się w każdym wieku. Nie mniej jednak obniżanie się aktywności laktazy postępuje z wiekiem. U dzieci do 3 roku życia, aktywność enzymu jest duża i główną przyczyną przykrych objawów są alergie na mleko.
Nietolerancja mleka: wtórna nietolerancja laktozy
Wtórna nietolerancja laktozy zwykle ma charakter przejściowy. Związana jest ze zmniejszeniem aktywności laktazy z powodu ostrych zakażeń żołądkowo-jelitowych, celiakii, alergii pokarmowych, wskutek nadużywania alkoholu czy stosowania leków oraz różnych enteropatii.
Alaktazja
Bardzo rzadkie schorzenie. Mówimy o nim w przypadku niezdolności do trawienia laktozy od momentu narodzin.
Alergia na mleko i nietolerancja mleka — różnice kliniczne
Objawy nietolerancji są zwykle opóźnione, mogą wystąpić nawet po kilku godzinach od spożycia posiłku. Są z reguły zależne od ilości przyjętego alergenu. W przeciwieństwie do alergii, kiedy pojawiają się one bardzo szybko, nie później jednak niż kilka godzin i mogą być wywołane nawet śladową ilością alergenu.
Alergia na mleko — diagnostyka
- Wywiad z obecnością charakterystycznych objawów zależnych od diety (pokrzywka, atopowe zapalenie skóry, astma, kolki, biegunki)
- zastosowanie diety eliminacyjnej
- testy prowokacyjne z włączeniem produktów mlecznych do diety po uprzedniej ich eliminacji
- testy serologiczne (identyfikacja przeciwciał klasy IgE przeciwko specyficznym białkom mleka
Nietolerancja laktozy — diagnostyka
- Objawy: nudności i wymioty, biegunka, wzdęcia i uczucie pełności, kurczowe bóle brzucha i kolki, przelewanie i odbijanie, burczenie w brzuchu, nadmierne ilości gazów jelitowych
- zastosowanie diety eliminacyjnej
- testy prowokacyjne z włączeniem produktów mlecznych do diety po uprzedniej ich eliminacji
- Badanie genetyczne polimorfizmu w genie LCT (koszt około 250-300 zł)
Damian Ostrowski — Trener Personalny Białystok
Literatura:
- Linda Monaci Virginie TregoatArjon J. van Henge lElke Anklam: Milk allergens, theircharacteristics and their detection in food: A review; European Food Researchand Technology, 2006, 223(2), 149-179
- Bovine milkallergenicity, J. M. Wal, Ann Allergy Asthma Immunol. 2004 Nov, Nov; 93:2-11
- P.Zatwarnicki :Lactose intolerance – causes, symptoms, diagnosis., Piel. Zdr.Publ. 2014, 4, 3, 273-276
- Podkalicki M.: Nadwrażliwość na mleko; Diagnostalaboratoryjny 2015, 2(38), marzec, 30-31