Produkty mleczne są smaczne stąd często po nie sięgamy. Niestety nie każdy może pozwolić sobie spożywać te pokarmy. Alergia na mleko i nietolerancja mleka eliminuje część z nas z możliwości konsumpcji produktów mlecznych.

Jakie są różnice między tymi chorobami oraz charakterystyczne objawy?

Zapraszam do lektury!


Alergia na mleko i nietolerancja mleka — różnice


Alergia na mleko i nietolerancja mleka często, pomimo iż są różnymi jednostkami chorobowymi, są wkładane do jednego worka. Błąd, gdyż ich przyczyny są różne.

Alergia na mleko jest nadwrażliwością alergiczną na składniki mleka związana z nieodpowiednią reakcją układu immunologicznego. Charakteryzuje się produkcją przeciwciał klasy IgE.

Nietolerancja mleka to nadwrażliwość niealergiczna, pod którą rozumiemy, inne niekorzystne reakcje organizmu w odpowiedzi na składniki mleka niezwiązane z produkcją przeciwciał.

Mogą być one związane z zaburzeniami trawienia, przyswajania składników odżywczych bądź metabolizmu.


Alergia na mleko – gdy organizm produkuje przeciwciała.


Alergia na składniki mleka dotyczy około 2% całej dorosłej populacji. Wśród dzieci poniżej 3 roku życia jest to nawet 8%. Charakteryzuje się tym, że organizm produkuje przeciwciała klasy IgE przeciwko różnym białkom mleka.


Alergia na mleko — objawy sprawdź, czy występują u Ciebie.


Objaw Częstość występowania
Pokrzywka 56%
Atopowe zapalenie skóry 51%
Astma 27%
Wymioty, biegunka, kolka 23%
Alergiczny nieżyt nosa 13%
Reakcja anafilaktyczna 1%

Tab. 1 Najczęstsze objawy alergii na mleko


Jakie są rodzaje alergenów obecnych w mleku?


W mleku pochodzącym od krowy występuje około 30 różnych białek.


Podział białek mleka:

Kazeina   frakcja ta stanowi około 80% białek mleka.
Białka serwatkowe stanowią 20% białek mleka:
alfa-laktoalbumina
beta-laktoglobulina surowicza
albumina wołowa [BSA]
laktoferyna  

Tab. 2 Podział białek mleka


Mocne alergeny obecne w mleku:

Kazeina
Alfa-laktoalbumina
Beta – laktoglobulina

Tab. 3 Mocne alergeny obecne w mleku

Do słabych alergenów mleka należą:

BSA
Laktoferyna

Tab. 4 Słabe alergeny mleka


Kazeina – białko mleka oraz alergen


Kazeina jak już wspomniano, stanowi około 80% wszystkich białek mleka. Podstawową jej funkcją jest stabilizacja mleka oraz wiązanie jonów wapnia, żelaza oraz cynku.

W mleku ludzkim nie występuje białko o podobnej budowie chemicznej – homolog stąd posiada ono właściwości immunogenne. Co gorsza, przetwórstwo przemysłowe mleka (procesy pasteryzacji, UHT oraz inne) nie zmniejszają właściwości uczulających kazeiny.

Funkcje kazeiny
stabilizacja mleka
wiązanie jonów wapnia, żelaza oraz cynku

Tab. 5 Funkcje kazeiny


Beta-laktoglobulina – alergen mleka


Jeden z najsilniejszych alergenów mleka. Wiąże witaminę A oraz beta-karoten. Również nie występuje w mleku kobiecym. W przeciwieństwie do kazeiny obróbka cieplna zdecydowanie zmniejsza właściwości alergenne tego białka.


Alfa-laktoalbumina – trzeci z alergenów mleka


Jest bardzo silnym alergenem wrażliwym na temperaturę tak jak beta-laktoglobulina.


BSA – surowicza albumina wołowa i kolejny alergen mleka


Niestabilna w wysokiej temperaturze. Osoby posiadające przeciwciała anty-BSE mogą również rozwinąć alergię na mięso wołowe.


Uczulenia poliwalentne — najczęstszy typ nadwrażliwości


Czyli na więcej niż jedno białko mleka. Dotyczą one około 75% przypadków. Mechanizm choroby polega na produkcji przez organizm jak już wspomniano przeciwciał IgE, które zapoczątkowują reakcje obronne i wywołują nieprzyjemne konsekwencje.


Nietolerancja mleka — przyczyny


Najczęstszą przyczyną nietolerancji jest oczywiście nietolerancja na dwucukier występujący w mleku – laktozę. Problem ten może dotyczyć nawet 35% dorosłej populacji Polski. Czyli co trzecia osoba może uskarżać się na problemy pokarmowe po spożyciu produktów mlecznych. Przyczyna nieprawidłowości może być pierwotna bądź wtórna, jednak w obydwu przypadkach sprowadza się do niedostatecznej ilość bądź braku enzymu rozkładającego dwucukier mleczny, czyli laktazy.


Nietolerancja mleka: pierwotna nietolerancja laktozy


Ma podłoże genetyczne i związana jest z występującym u niektórych ludzi polimorfizmem genu laktazy. Może rozwinąć się w każdym wieku. Nie mniej jednak obniżanie się aktywności laktazy postępuje z wiekiem. U dzieci do 3 roku życia, aktywność enzymu jest duża i główną przyczyną przykrych objawów są alergie na mleko.


Nietolerancja mleka: wtórna nietolerancja laktozy


Wtórna nietolerancja laktozy zwykle ma charakter przejściowy. Związana jest ze zmniejszeniem aktywności laktazy z powodu ostrych zakażeń żołądkowo-jelitowych, celiakii, alergii pokarmowych, wskutek nadużywania alkoholu czy stosowania leków oraz różnych enteropatii.


Alaktazja


Bardzo rzadkie schorzenie. Mówimy o nim w przypadku niezdolności do trawienia laktozy od momentu narodzin.


Alergia na mleko i nietolerancja mleka — różnice kliniczne


Objawy nietolerancji są zwykle opóźnione, mogą wystąpić nawet po kilku godzinach od spożycia posiłku. Są z reguły zależne od ilości przyjętego alergenu. W przeciwieństwie do alergii, kiedy pojawiają się one bardzo szybko, nie później jednak niż kilka godzin i mogą być wywołane nawet śladową ilością alergenu.


Alergia na mleko — diagnostyka


  • Wywiad z obecnością charakterystycznych objawów zależnych od diety (pokrzywka, atopowe zapalenie skóry, astma, kolki, biegunki)
  • zastosowanie diety eliminacyjnej
  • testy prowokacyjne z włączeniem produktów mlecznych do diety po uprzedniej ich eliminacji
  • testy serologiczne (identyfikacja przeciwciał klasy IgE przeciwko specyficznym białkom mleka

Nietolerancja laktozy — diagnostyka


  • Objawy: nudności i wymioty, biegunka, wzdęcia i uczucie pełności, kurczowe bóle brzucha i kolki, przelewanie i odbijanie, burczenie w brzuchu, nadmierne ilości gazów jelitowych
  • zastosowanie diety eliminacyjnej
  • testy prowokacyjne z włączeniem produktów mlecznych do diety po uprzedniej ich eliminacji
  • Badanie genetyczne polimorfizmu w genie LCT (koszt około 250-300 zł)

Damian Ostrowski — Trener Personalny Białystok


Literatura:

  • Linda Monaci Virginie TregoatArjon J. van Henge lElke Anklam: Milk allergens, theircharacteristics and their detection in food: A review; European Food Researchand Technology, 2006, 223(2), 149-179
  • Bovine milkallergenicity, J. M. Wal, Ann Allergy Asthma Immunol. 2004 Nov, Nov; 93:2-11
  • P.Zatwarnicki :Lactose intolerance – causes, symptoms, diagnosis., Piel. Zdr.Publ. 2014, 4, 3, 273-276
  • Podkalicki M.: Nadwrażliwość na mleko; Diagnostalaboratoryjny 2015, 2(38), marzec, 30-31